Bası Yarası ( Yatak Yarası)

 

Bası yarası diğer isimleriyle basınç ülserleri ya da yatak yarası, vücudun belirli bölgelerine uygulanan uzun süreli hareketsizlikle basınç nedeniyle oluşan deri veya yumuşak doku yaralanmalarıdır. Bu hastaların zaman kaybetmeden bası yarası tedavisi görmesi hayatidir, aksi takdirde, bu yaralanmalarla ilişkili komplikasyonlar istenmeyen sonuçlara yol açabilmekte hatta ölümcül olabilmektedir.

 

Bası yarası tedavisinde temel yaklaşımı, lezyon bölgesinde (doku bozulması) uygulanan basıncı azaltmaktır. Tedavi seçenekleri, basınç ülserinin evresine göre değişiklik gösterir.

 

Bası yarası gelişimi karmaşık ve çok faktörlüdür. Duyusal algı kaybı, lokal ve genel olarak bozulmuş bilinç kaybı ve hareketliliğin azalması, bu ülserlerin oluşumuna yardımcı olan en önemli nedenlerdir. Çünkü hastalar rahatsızlığın farkında değildir, dolayısıyla baskıyı hafifletme ihtiyacı hissetmezler. Hem dış hem de iç faktörler aynı anda çalışarak bası yaralarını oluştururlar.

Hastaların nörolojik / endokrin / kardiyovasküler gibi hastalıkları, uzun süreli anestezi, susuzluk, yetersiz beslenme, hipotansiyon, cerrahi bir işlem görmeleri gibi riskleri bası yaralarına yatkınlıklarını artırır.

 

Bası yarasını yönetmek, sabit bir tedavi yöntemi, rejimi veya algoritması olmadığı için karmaşıktır. Geliştikten sonra tedavide gecikme olmamalı ve tedaviye hemen başlanmalıdır. Tedavi, bası yarası yeri, evresi ve ilişkili komplikasyonları arasında değişir.

 

Tüm çeşitli tedavi seçeneklerinin amacı; bası yarasına uygulanan basıncı en aza indirmek, bası yarasının sert bir yüzeyle temasını en aza indirmek, nemi azaltmak ve mümkün olduğunca aseptik veya en az septik tutmaktır. Tedavi seçeneklerinin seçimi bası yarası evresine / derecesine ve tedavinin amacının ne olması gerektiğine (nemin azaltılması, nekrotik dokunun çıkarılması, bakteriyeminin kontrol altına alınması) göre olmalıdır.

 

Bası yarası önleme maksadı ile mükemmel cilt bakımı, basınç dağılım yastıkları ve destek yüzeylerinin kullanılması idealdir. Destek yüzeyleri yara üzerindeki basınç miktarını azaltır. Destek yüzeyleri statik (örneğin hava, köpük ve su yatağı kaplamaları) veya dinamik (Alternatif hava kaplaması) olabilir.

 

Hastanın her iki saatte bir yeniden konumlandırılması ve döndürülmesi de bölgedeki baskıyı azaltabilir, ancak bazı hastalar daha sık yeniden konumlandırma gerektirebilirken, diğerleri daha az sıklıkta yeniden konumlandırma gerektirebilir.

 

Bası yarası tedavisi genel olarak aşağıdaki basamaklara dayanır:

 

 

Bası yarası derinliği ve şiddeti cerrahi tedavinin gerekip gerekmeyeceğini belirler. Ölü doku ve kalıntıları gidermek için yara iyice temizlenmeli ve boşaltılmalıdır. Vakum destekli kapama (VAC), ameliyata daha yakın olana uygun bir yara sağlamak için ameliyat öncesi bir seçenek olabilir.

 

Bası yarası tedavisi yönetmek her zaman profesyonel seviye de bir yaklaşımla olmalıdır. Genellikle, sakral bası yarası olan hastalar için, özellikle derin ülseri olanlar için genel cerrahi konsültasyonu gereklidir. Spastik felci olan hastalar düzenli fizyoterapiste ihtiyaç duyabilirler. Tam da bu prensip ile, ZGHolistic Clinic olarak uzun yıllardır kronik yara bakımı tecrübesine dayanarak bası yarası olan hastalarımızı öncelikle bir ekip dahilinde (Genel Cerrahi, Ortopedi, Kalp Damar Cerrahisi, Enfeksiyon Hastalıkları, Mikrobiyoloji, Girişimsel Radyoloji, İç Hastalıkları, Nefroloji uzmanı tıp hekimleri, vb.) değerlendiriyoruz. 

 

Bası yarası olan hastaların ilk değerlendirmesinde ayrıntılı bir anamnez alınmakta ve yaranın öyküsü değerlendirilmektedir. Hareketsizlik veya yatalak olma süresi, bası yarası gelişim süreci, herhangi bir sistemik hastalığın varlığında kısa bir öyküsü (Diabetes mellitus, periferik vasküler hastalık ve malignite gibi hastalıklar) sorgulanmaktadır.

 

Ardından fizik muayene ve video/fotoğraflarla bası yarası evrelemesi yapıyoruz. Hastanın genel durumuna göre beslenmesi, kan tetkikleri ve görüntüleme bulgularına göre hem yaraya cerrahi müdahalesi dahil özel uygulamalar (VAC, ozon tedavisi, yara bakımına özel krem uygulamaları) hem de sistemik tedavi yaklaşımları (protein, vitamin, elektrolit eksiklerin tamamlanması gibi) ile tedavi yürütülmektedir.

 

Yara bakımında her zaman multidisipliner yaklaşımla bir yara bakım konseyi gibi davranılarak ortak akılla çözüme ulaşmak, hasta ve yakınları açısından ekonomik, akılcı, tedavinin kısa sürede sonuçlanması açısından büyük önem arz etmektedir.

 

Bası yarası, diğer kronik yara bakımı ve tedavisi ile diğer hizmet alanlarımız hakkında ayrıntılı bilgi almak için lütfen ZGHolistic Cilinic  https://www.zgholisticclinic.com/ sayfasını ziyaret ediniz.

 

    Prof. Dr. Halil YAMAN

Kaynaklar: