İnfertilite/Kısırlık

 

Kısırlık, günümüzde oldukça sık rastlanan sorunlardan biridir. Ancak toplumsal baskıdan yada çözümün olmadığı düşünüldüğünden dolayı tedaviye başvurma oranı düşük bir rahatsızlıktır. Bu yazıda kısırlık belirtileri, teşhisi ve tedavisi ile ilgili bilgiler verilecek ve erkekler ve kadınlar açısından hastalık ayrı ayrı değerlendirilecek.

Kısırlık Nedir?

Hem erkek hem de kadınlarda görülebilen infertilite, bir çiftin herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmamasına rağmen bir yıl içerisinde gebelik olmaması durumuna infertilite (kısırlık) denir. Gebeliğin hiç olmadığı durumların dışında önceden gebe kalan çiftler de daha sonra bu sorunla karşılaşabilir.

Kısırlık vücudun üreme işlevini yerine getirememesidir. Erkek ve kadınlarda kısırlık görülme riski yüzde 10 ila 15 arasındadır. Ancak yaş ilerledikçe bu risk artmaktadır. Sebebi tek bir faktör olabileceği gibi birkaç etkenin bir araya gelmesi de olabilir. Fizyolojik sebeplerin yanında çevresel faktörler kısırlığı tetikler. Kısırlığın günümüzde etkili birçok tedavisi vardır. Bu tedavilerin sonucunda çiftler çocuk sahibi olabilmektedir. 

Kısırlık Neden Olur?

Kısırlığın nedeni çiftlerden birinin yaşadığı rahatsızlıktan olabileceği gibi her ikisinden kaynaklı da olabilir. Erkek ve kadınlarda kısırlık sebepleri farklıdır. Uzman doktor tarafından yapılacak muayene ve tetkikler sonrası rahatsızlığın sebebi ortaya çıkarılabilir. Tedavinin ilk aşamasında erkeğin ve kadının detaylı öyküsü dinlenir. Teşhisin sonrasında ise doktor uygulanacak tedaviye karar verir. Kısırlık şikayeti ile doktora gelen çiftlerin bütün süreç boyunca beraber olması önemlidir. Böylece teşhis daha kolay konulabilecek hem de çiftler psikolojik açıdan süreci daha rahat atlatabileceklerdir. Kısırlık erkek ve kadınlarda farklı nedenlerden dolayı ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bunun için teşhis ve tedavi yöntemleri de birbirinden farklıdır.

Erkeklerde Kısırlık Nedenleri

Erkeklerde kısırlığın nedenleri çok farklı sebeplerden kaynaklanabilir. Ama en çok rastlanan nedenler sperm üretimi ve fonksiyonu kaynaklıdır. Genel olarak erkekler için sebepleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Genetik rahatsızlıklar ve hormonal bozukluklar
• Kanalda oluşan tıkanıklıklar
• Cinsel fonksiyon bozuklukları (erken boşalma veya sertleşme)
• Testosteron hormonu ile ilgili rahatsızlıklar
• Sperm üretiminin azalması 
• Spermin dışarı çıkmayıp mesaneye boşalması
• Sperm hücresinin bulunmaması (azospermi) ya da şekil bozukluğu
• Varikosel (testise giden damarların genişlemesi)
• Bağışıklık sistemi ile ilgili hastalıklar
• Enfeksiyonel rahatsızlıklar
• Şeker hastalığı
• Kanser tedavisi sonrası gelişen bazı durumlar
• Aşırı alkol,sigara ve uyuşturucu gibi zararlı maddelerin tüketimi
• Çocukluk evresinde geçirilen bazı ateşli hastalıklar
• Aşırı stres
• Obezite

Kadınlarda Kısırlık Nedenleri

Kadınlarda kısırlık nedenleri arasında en sık rastlanan sebeplerin tüp tıkanıklıkları ve üreme organında oluşan kistler olduğu görülmektedir. Bunun yanında diğer infertilite nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:  

• Genetik kaynaklı problemler
• Yumurta rezervinin azalması
• Rahimde oluşan kistler (polikistik over sendromu)
• Düzensiz adet döngüsünden kaynaklı sıkıntılar
• Erken menopoz
• Fallop adı verilen tüplerin tıkanıklığı ya da yapışıklığı
• Bağışıklık sisteminden kaynaklanan rahatsızlıklar 
• Enfeksiyon kaynaklı problemler
• Obezite
• Tiroid ile ilgili yaşanan rahatsızlıklar
• Kanser tedavisi sonrası gelişen birtakım durumlar
• Prolaktin seviyesinin yüksek olması
• Aşırı alkol, sigara ve uyuşturucu gibi maddelerin kullanımı
• Aşırı stres
• Vajinismus
• Rahim ağzının kapalı olması durumu (servikal stenoz)

Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

Kısırlık belirtileri olarak tanımlanabilecek tek ve özel bir durumdan bahsetmek her zaman mümkün değildir. Özellikle bu belirtiler erkek ya da kadının üreme organlarında değilse kısırlık ile ilişkilendirmek daha zordur. Belirtiler hastalığın birer uyarıcısı olarak düşünülmeli ve görüldüğü andan itibaren mutlaka bir uzman hekime danışılmalıdır. Kısırlığın nedenlerinde olduğu gibi belirtilerinde de erkek ve kadın için farklı semptomlar gelişir. 

Erkeklerde Kısırlık Belirtileri

Erkeklerde kısırlık belirtisi olarak görülebilecek ana etken çocuk sahibi olamamaktır. Bunun yanında belirtiler testislerde değil ise kişinin bunu anlayabilmesi zordur. Erkeklerde bu rahatsızlığın belirtileri şu şekildedir:

• Sertleşme ve boşalma ilgili yaşanan sıkıntılar
• Testislerde ağrı veya şişlik
• Meninin azalması (düşük sperm sayısı)
• Boşalmada güçlük çekme
• Peniste akıntı
• Sakal, bıyık yada diğer vücut kıllarının azalmasından kaynaklı hormonal belirtiler.

 

Kadınlarda Kısırlık Belirtileri

Kadınlarda kısırlık belirtisi hamile kalamamaktır. Kısırlık belirtilerini kadınlar için de doğrudan tespit etmek oldukça zordur. Fakat doğurganlık ile ilgili sorunların belirtilerini şu şekilde sıralanabilir:

• Adet döngüsünde yaşanan düzensizlik yada hiç adet görmeme 
• Adet döneminde yaşanan şiddetli sancı, ağrı ve aşırı kanama
• Hormonal bozukluk belirtileri (aşırı kilo alma, aşırı tüylenme ve akne)
• Hamile olmadığı dönemde memelerden süt gelmesi

Kısırlık Tanı Yöntemleri

Kısırlık tanısı için detaylı bir muayene gerekmektedir. Çiftlerin doktora birlikte başvurmaları bu anlamda önemlidir. Böylece sorunun kaynağı doğru bir şekilde tespit edilebilir. Kısırlık tanısı için kadın ve erkeklere farklı tetkikler yapılır. Her iki taraf için de önemli olan doğru tanının konulabilmesi için bütün faktörlerin detaylı şekilde incelenebilmesidir.

Erkeklerde Kısırlık Tanısı 

Erkeklerde kısırlık tanısı için öncelikle fiziki muayene yapılır. Penis ve testis muayenesinin ardından varikosel olup olmadığı araştırılır. Yapılan muayenelerden bir sonuç alınamazsa spermiogram testi yapılır. Bu test sperm sayısı, hareketliliği ve şekli hakkında önemli bilgiler verir. Eğer sperm ile ilgili bir sorun tespit edilirse sebebin ne olduğuna bakılır. Bunun için genetik analiz ve hormon tahlilleri yapılır.

Kadınlarda Kısırlık Tanısı

Kadınlarda kısırlık tanısı işlemleri erkeklere nazaran daha uzun ve meşakkatlidir. Öncelikle jinekolojik muayene yapılır. Ardından adet düzeni incelenir. Kadınlarda üreme fonksiyonunu değerlendirebilmek için hormon profili incelenir. Bunun yanında tiroit hormonunun ve prolaktin seviyesinin incelenmesi de tanı konulmasında yardımcı olacaktır. 

Bu testlerin yanında yumurtalık ve rahim içini görüntüleyen transvajinal ultrasonografi yaptırılabilir. Bu görüntüleme işlemi rahim içi durumu ve yumurtalıklar konusunda ayrıntılı bilgi verir. Ayrıca rahim tüpleri hakkında detaylı inceleme için başka görüntüleme yöntemleri de tanı için kullanılabilir. 

Kısırlık Testi Nasıl Yapılır?

Kısırlık testi rahatsızlığın altında yatan sebebin bulunması için en önemli araçtır. Belirtilerin ardından yapılan muayene sonrası uzman doktor doğru teşhis koyup tedaviye başlayabilmek için birtakım testler ister. Genel olarak kısırlık için yapılan testleri şu şekilde sıralayabiliriz:

Spermiogram

Spermiogram, erkeklerde 3 ila 7 gün arasında bir cinsel perhizin ardından alınan sperm örneğinin incelendiği testtir. Bu yöntemle erkeğin sperm sayısı, yapısı ve hareketliliği hakkında ayrıntılı bilgi elde edilir. 

Hormon Testi

Hormon testi hipotalamus, hipofiz ve testisler tarafından üretilen hormonlar sperm üretimi için önemlidir. Bu hormonların hangi düzeyde olduğunu saptamak için kan testi istenir. Bu kan testi aracılığıyla aynı zamanda erkeklerin genetik durumlarına da bakılabilir. Kadınlarda ise kısırlığın sebebini bulabilmek için FSH ve prolaktin hormonlarına yönelik testler yapılabilir. 

Skrotal Ultrason

Skrotal Ultrason, yüksek frekanslı ses dalgaları ile testislerin incelenmesini sağlar. 

Transrektal Ultrason

Transrektal Ultrason, prostatı ve meni tüplerininin tıkanıklığını kontrol etmek amacıyla yapılan görüntüleme yöntemidir. 

Testis Biyopsisi

Testis Biyopsisi, iğne yardımı ile testislerden örnek alınarak yapılır. Canlı sperm varlığının incelenmesi için yapılan bir testtir. 

Ovulasyon Testler

Ovulasyon testi, yumurtlama dönemi öncesinde ortaya çıkan üreme fonksiyonların etkili olan LH hormonunun dalgalanmalarını algılar. Bu test evde yumurtlama döngüsü hesap kitleri ile yapılabilir. 

Histerosalpingografi

Histerosalpingografi yöntemi rahim boşluğu ve fallop tüplerinin açık olup olmadığını ve boyutunu inceler. Bir problem tespit edilirse başka testlerin yapılması istenebilir. 

Laparoskopi

Laparoskopi yöntemi ile kadınlarda rahimde, yumurtalıklarda ve fallop tüplerinde bulunan anormal durumlar ve tıkanıklıklar tespit edilebilir. Genel anestezi uygulanarak göbek altına ufak bir kesik atılıp, laparoskop için uygun hale getirilir. 

Yumurtalık Rezervi Testi

Yumurtalık rezervi testi, kan ve ultrason aracılığıyla yapılabilir. Bu test ile amaç FSH hormonunun yoğunluğunu belirlemektir. Bunun yanında yumurtalığın durumu da bu testler aracılığı ile görülebilir. Elde edilen verilerle uzman doktor, üreme sistemine ait bir problem görebilir ve kısırlık teşhisi koyabilir. 

Kısırlık Tedavi Yöntemleri

Kısırlık tedavi yöntemleri arasında en bilinen ve yaygın olan tüp bebek tedavisidir. Ancak bu tedavi dışında başka yöntemlerde mevcuttur. Hangi tedavinin kişi için uygun olacağına kişilerin yaşı, daha önce gebelik olup olmadığı, erkek ve kadın üreme organlarının durumu dikkate alınarak karar verilir. Kısırlık tedavisi için ilaç tedavisinden cerrahi yöntemlere kadar uzanan farklı alternatifler  mevcuttur. Bu tedavi yöntemlerini erkek ve kadınlarda ayrı ayrı değerlendirmek gerekir. 

Erkeklerde Kısırlık Tedavisi

Erkeklerde kısırlık tedavisi kısırlık nedenine ve spermin durumuna göre değişebilir. Sorun belirlendikten sonra kişiye en uygun tedavi yöntemi seçilmelidir. 

İlaç Tedavisi

İlaç tedavisi hormonal bozuklukları düzeltmek için kullanılır. Sperm üretimine etkisi olan hormonlarda yaşanan sıkıntıları gidermek amaçlanır. İki yıla kadar sürebilen ilaç tedavisi ile sperm üretiminde yaşanan sıkıntı giderilebilmektedir. Tedavinin ardından normal yolla veya tüp bebek tedavisi ile çocuk sahibi olunabilir. 

İğne Tedavisi

İlaç tedavisi, iğne tedavisinde olduğu gibi hormonal bozuklukların iyileştirilmesi için kullanılır. Tedavi süreci 1 ila 2 yıl arasında değişmektedir. 

Aşılama Tedavisi

Aşılama tedavisi için spermin belli bir sayının üzerinde olması ve herhangi bir yapısal bozukluğunun olmaması gerekir. Erkekten alınan spermler temizlenir ve ölü hücreler ayıklanır. Böylece sperm oranı ve kalitesi artırılmış olur. Bu spermler kadının rahmin kateter vasıtasıyla verilir. Spermlerin yumurtaya ulaşması ile işlem tamamlanır.

Yardımcı Üreme Teknikleri Tedavisi

Yardımcı üreme teknikleri tedavisinde en bilinen yöntem tüp bebek (IVF) tedavisidir. Bu yöntemde kadından alınan yumurta ile erkekten alınan ve ölü hücrelerden temizlenen spermler bir tüp içerisinde birleştirilir. Spermler yumurtaya ulaşarak dölleme işlemi gerçekleşir.

Mikroenjeksiyon yöntemi (ICSI) ise erkekten alınan spermler mikroskopta incelenerek uygun spermler seçilir. Bu spermler kadından alınan yumurtaya mikroskop yardımıyla enjekte edilir. ICSI yönteminin özel mikroskoplar aracılığıyla yapılan çeşidine ise Yüksek Mikroskobik Büyütmeyle Seçilmiş Sperm Mikroenjeksiyon (IMSI) adı verilir. Bu yöntemde spermler 7200 kat büyütülerek daha ayrıntılı bir inceleme yapılır. Böylece yapısal ve genetik olarak daha sağlıklı spermler seçilir. 

Kısırlık Ameliyatı (Mikro TESE)

Kısırlık ameliyatı hiç spermi bulunmayan erkeklerin testislerinden alınan dokudan sperm elde edilmesi için yapılır. Genel anestezi altında 2 saat süren bir operasyondur. 

Kadınlarda Kısırlık Tedavisi

Kadınlarda kısırlık tedavisi yaşa, kısırlık süresine ve tercihe göre değişkenlik gösterebilir. Bazı hastalarda tek bir tedavi yöntemi sonuç verebilir. Ancak bazı hastaların ise pek çok tedaviyi denemesi gerekebilir. Bu süreç sabır isteyen uzun ve zor bir yoldur. Erkeklerde olduğu gibi kadınlarda da ilaç tedavisinde cerrahi yöntemlere uzanan bir çok alternatif vardır. En önemli tedavi tüp bebek yöntemidir. 

Gebelik İlaç Tedavisi

Gebelik, düzenli yumurtlamanın olmamasından dolayı gerçekleşmiyorsa ilaç tedavisi uygulanır. Tablet yada enjeksiyon şeklinde uygulanabilir. Enjeksiyon uygulaması direk olarak yumurtalıkları uyarır. 

Cerrahi Yöntemlerle Tedavi

Cerrahi yöntemler özellikle rahim içerisinde gebeliği engelleyen durumların tedavisi için kullanılır. Cerrahi operasyonlarla kişilerin gebe kalma şansı artabilir. Laparoskopi bu yöntemlerden biridir. Göbek altında açılan 3-5 mm çapındaki deliklerden içeri alet gönderilir. Bu alet sayesinde rahim ve yumurtalık ile ilgili rahatsızlıklar tespit edildiği gibi cerrahi bir operasyonda yapılabilir. Bu cerrahi operasyon tüplerin açılması yada hasarlı tüplerin alınması işlemi olabilir. 

Miyom ameliyatı da laparoskopi sırasında yapılabilir. Rahim içerisinde bulunan ve gebeliği engelleyen miyomlar çıkartılır. Histeroskopi bir diğer cerrahi yöntemdir. Ucunda kamera olan bir tüp vajina içerisine yerleştirilir. Rahim içi ve çevresindeki problemler tespit edilebilir. Bunun yanında miyom ve poliplerin müdahalesi de yapılabilir. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte cerrahi operasyonlarda robotlar da kullanılmaktadır. Miyom ameliyatı, çikolata kisti cerrahisi ve tüp cerrahisi bu yöntemle yapılabilir.

Kısır Olup Olmadığımı Nasıl Öğrenebilirim?

Kısırlığın spesifik bir belirtisinden bahsetmek zordur. Ancak eğer herhangi bir korunma yöntemi olmamasına rağmen 1 yıl içerisinde çocuk olmuyorsa bu durum kısırlık belirtisi olarak görülmelidir. Kadınlar için ise özelde adet döngüsünde bir düzensizlik varsa bu da kısırlık belirtilerinden olabilir. Çiftlerin infertiliteden şüphelenmesinden sonra mutlaka doktora gitmeleri gerekir. Doktor kontrolünde yapılacak kısırlık testleri bu rahatsızlığın olup olmadığını belirleyecektir. 

ZGHolistic Clinic bütüncül tıp rehberliğinde doğal tedavi yöntemlerini de kullanarak sizin için en uygun tedaviyi bulmayı amaçlar. Kısırlık tedavisinde güvenle başvurabileceğiniz bir sağlık kliniği olarak uzman kadromuzla sizleri bekliyoruz. Detaylı bilgi için hemen https://www.zgholisticclinic.com/iletisim sayfası üzerinden iletişime geçebilirsiniz.