Depresyon

Depresyon, toplumda yaygın rastlanılan, kendini yenileyebilen ve hakkında az bilgi sahibi olunan bir hastalıktır. Dünyada yetişkin nüfusun yaklaşık  % 5’inde görülür. Kadınlarda daha sık görülse de erkeklerde şiddetini daha fazla hissettirir. Bunalımla birlikte ortaya çıkan, insan davranışlarına son derece olumsuz yansıyan depresyon iyi bilinmeli; depresyon belirtileri görüldüğünde hemen bir kliniğe gidilerek gerekli tedavi süreçlerine başlanılmalıdır. 

Depresyon Nedir?

Depresyon, insanın fiziksel ve ruhsal dengesini bozan,  insanda üzüntü ve ilgi kaybına neden olan önemli psikolojik bir rahatsızlıktır. Klinik depresyon ya da majör depresif bozukluk olarak da adlandırılan depresyon; insanın his, düşünce ve davranış dünyasını olumsuz etkiler. Kişiyi zaman içinde hayattan bezdirir, zevk aldırmaz, sonunda güncel işlerini bile yapamaz hale getirir. Depresyon her yaşta görülebileceği gibi özellikle 20’li yaşlardan sonra daha sık belirtiler göstermeye başlar. Hastalığın tedavisi mümkün olup bazı tedavi yöntemleri uzun süre alabilir.

Depresyon Neden Olur? Kimlerde Görülür?

Depresyon nedenleri tam olarak tespit edilememekle beraber, en başta biyolojik, sosyolojik ve psikolojik problemler olmak üzere birçok sorunun bu hastalığa neden olduğu düşünülmektedir. Genel olarak depresyon nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Kişilik özellikleri (özgüven eksikliği, kötümser olma, aşırı öz eleştiri),
• Hayatta karşılaşılan üzüntü verici olaylar (cinsel istismar, ölüm, kayıp, iflas, kötü bir ilişki, stres verici işler, aile içi çatışmalar, boşanma, işsizlik)
• Genetik/kalıtsal yatkınlık (yakın akrabalar arasında görülen bipolar bozukluk, intihar, depresyon olayları)
• Toplumsal izolasyon (lezbiyen, gey, biseksüel ya da transseksüel bireyler üzerinde oluşan çevre baskısı)
• Zihinsel bozukluklar (sosyal fobi, anksiyete/kaygı bozukluğu, uyku ve beslenme bozuklukları )
• Uyuşturucu, sigara ve alkol kullanımı,
• Bazı kronik hastalıklar (kanser, felç, epilepsi, AIDS, kalp hastalıkları, obezite)
• Hormonal değişiklikler, hamilelik ve lohusalık süreci, 
• İlaç kullanımı (tansiyon ve uyku hapları ile kardiyak ilaçlar)
• İklim, mevsim değişiklikleri,
• Kendini sakatlama, intihar etme düşünce ve girişimleri.

Depresyon Tanısı Nasıl Konur?

Depresyon tanısı hastanın şikâyeti üzerine uzman hekim tarafından yapılır. Süreç, yukarıda bahsedilen sorunlardan bir veya birkaç tanesini yaşayan ve yaşadığı bu sorunların günlük hayatını olumsuz yönde etkilediğini düşünen kişinin bir kliniğe başvurmasıyla başlar. (Hastada görülen bu sorunların en az iki hafta sürmüş olması önemlidir.) Başvuru üzerine doktor hastayı muayene eder, hastanın öyküsünü dinler. Doktor, hastanın bahsettiği problemlerin başka bir hastalığın etkisiyle oluşup oluşmadığına dikkat eder. Bunu anlayabilmek için, hastanın muayene sonrası değişik laboratuvar testleri ile tam kan sonuçlarına bakar. Ayrıca tiroit bezinin düzgün çalışıp çalışmadığını öğrenmek için hastadan tiroit testi yaptırmasını ister.

Bir sonraki aşamada, hastanın psikolojik sorunları varsa hastaya psikolojik tedavi başlatır. Hastadan bu anlamda bir test/anket doldurmasını ister. En sonunda uzman kişi veya kişilerce tüm sonuçlar bir arada değerlendirilir ve hastalık tanısı konur.

Depresyon Belirtileri Nelerdir?

Depresyon belirtileri insan hayatında bir kez ortaya çıkabileceği gibi, sıklıkla da tekrarlayabilir. Kişilik özellikleri ve yaşla beraber değişen bu belirtiler çoğunlukla aşağıdaki şekillerde kendini gösterir:

• Uzun süren üzgünlük, ümitsizlik, ağlama ve kendini boşlukta hissetme hali,
• Kendini değersiz ve suçlu görme, önemsenmediğini zannetme, sık sık geçmişte yaşadığı başarısızlıkları hatırlama,
• Günlük işleri yapmak istememe, hobi, spor ve cinsellik gibi durumlara karşı ilgi ve zevkte gözlenen azalma,
• Düşünmek istememe, bir şeye odaklanamama, kararsızlık ve unutkanlık yaşama,
• Beslenmede dengesizlik, kiloda artma ya da azalma (bazen aşırı iştahlı olma, bazen de iştahsızlık yaşama),
• Uyku sorunları yaşama (uykuya dalamama, sık sık uyanma, aşırı uyuma),
• Düşünme, konuşma ve hareketlerde yavaşlama,
• Vücut enerjisini kaybetme, kendini sürekli yorgun hissetme,
• Öfke patlamaları, en ufak şeye sinirlenme eğilimi,
• Hayal kırıklıkları, kaygı ve huzursuzlukta artış, intihar eğilimi, ölme isteği,
• Sebepsiz beliren sırt ve baş ağrıları gibi bedensel problemler.

Depresyon belirtileri, her yaşta birbirine benzer özellik taşısa da çocukluk, gençlik ve yaşlılık dönemlerinde bazı farklılıklar oluşur.

Çocukluk döneminde depresyon belirtileri

• Üzüntü,
• Ağlama,
• Asabi olma,
• Sevdiklerinden ayrılmak istememe,
• Kaygı hissetme,
• Endişe duyma,
• Nedensiz ağrı oluşumları,
• Okula gitmeme arzusu,
• Okuldan kaçma isteği şeklide ortaya çıkar.

Gençlik döneminde depresyon belirtileri

• Değersiz olduğunu düşünme,
• Üzüntü,
• Hemen öfkelenme,
• Kötü düşünceler kurma,
• Sürekli yanlış anlaşıldığını zannetme;
• Sigara, uyuşturucu ve alkol kullanma,
• Kendine ve çevreye zarar verme,
• İçine kapanma ve sosyal ilişki kurmaktan kaçınma,
• Uyku problemleri yaşama,
• Düzensiz beslenme,
• Derslere ve sınavlara karşı ilgisizlik,
• Hislerde hassaslaşma,
• Unutkanlık,
• Dalgınlık ve konsantrasyonda eksiklik şeklindedir. 

Yaşlılık döneminde depresyon belirtileri

• Hastalıktan ya da ilaç kullanımından kaynaklanan yorgunluk ve iştahsızlık,
• Öleceğini düşünme ve beraberinde oluşan intihar eğilimleri,
• Uyku sorunları,
• Cinsel isteksizlik,
• Hatırlayamama,
• Hafızada zayıflama,
• Yalnız kalma isteği olarak özetlenebilir.

Depresyon Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Depresyon tedavisi yapılırken kullanılan yöntemler arasında ilaç kullanımı ve psikoterapi ön plana çıkar. Hastaya ilk olarak uzman kişi tarafından depresyon etkilerini hafifletici ilaçlar verilir. Daha sonra gerekli görülmesi halinde, psikolog ve psikiyatrist tarafından psikoterapi tedavisi uygulanır. Depresyon şiddetine göre hasta ayakta ya da hastaneye yatırılarak tedavi edilir.

Depresyon tedavisi sırasında çoğunlukla, seçici serotonin geri alım inhibitörleri(SSRI), serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri, atipik antidepresanlar, trisiklik antidepresanlar, monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI),ruh hali stabilizatörleri veya antipsikotikler, anti-anksiyete ve uyarıcı ilaçlar kullanılır.