Gıda intoleransı ya da gıda duyarlılığı kişilerin belirli gıdaları sindirmekte zorluk çekmesi olarak ifade edilebilir. Gıda intoleransı toplumda yaygın karşılaşılan bir durumdur. Bu alanda yapılan bazı çalışmalar gıda intoleransının toplumlarda nüfusun yaklaşık %15-20'sinde görüldüğünü ortaya koymuştur.
İnsanlarda belirli gıdalara karşı fiziki reaksiyonlar gözlemlenir, fakat bilinenin aksine çoğu gıda da buna sebebiyet veren durum alerji değil gıda duyarlılığıdır. Gıda intoleransı ile gıda alerjisi durumlarının karıştrılmasının temel nedeni bu iki rahatsızlığa ait belirtilerin birbirine çok benzemesidir.
Gıda alerjisinde asıl rolü oynayan bağışıklık sitemidir. Diğer bir ifade ile gıda alerjisi vücudumuzda bulunan farklı birimleri etkileyen bir besine karşı bağışıklık sisteminin ortaya koyduğu reaksiyon ve bu reaksiyonun sonuçlarıdır. Gıda intoleransları ise bağışıklık sisteminden ziyade sindirim sistemi kaynaklı sorunları ifade eder.
Gıda İntoleransı Nedir?
Gıda intoleransı, bir kişinin bazı gıdaları sindiremediği veya sindirmekte zorlandığı, söz konusu yiyecekleri tükettiğinde mide ve bağırsak rahatsızlıkları (gastrointestinal) yaşadığı ve kişinin vücudunun bu gıdalara karşı ortaya koyduğu çeşitli advers reaksiyonları tanımlamak için kullanılan geniş bir terimdir.
Gıda intoleransı, gıdalardaki belirli bileşenlerin sindirim sistemi tarafından parçalanamadığı zaman ortaya çıkar. Gıda intoleransı belirtileri öncelikle sindirim sistemi ile ilgilidir ve nadiren tehlikelidir. Gıda intoleransları uygun şekilde yönetilmezse, bu semptomlar, kişinin genel sağlığını ve konforunu olumsuz yönde etkileyebilir.
Gıda İntoleransı ve Gıda Alerjisi Farkları Nelerdir?
Önceden de belirtiğimiz gibi insan vücudunda bir takım gıda türlerine karşı fiziksel reaksiyon oldukça sık görülür, fakat görülen bu reaksiyonların büyük bir bölümü gıda alerjisinden değil gıda intoleransından meydana gelir.
Gerçek bir gıda alerjisi, bağışıklık sistemi reaksiyonuna neden olur ve birçok organı etkiler. Hatta bazı durumlarda, bu gibi gıda reaksiyonları kişinin yaşamını tehdit edecek düzeye ve şiddete ulaşabilir. Bununla beraber gıda intoleransı belirtileri ise daha düşük seviyelerde ortaya çıkar ve çoğunlukla da sindirim sorunları ile sınırlı kalır.
Gıda intoleransı şikayetiniz var ise, sizi rahatsız eden gıdalardan küçük miktarlarda sorunsuzca yiyebilirsiniz. Örneğin, laktoz (süt şekeri) karşı bir gıda hassasiyeti söz konusu ise, sindirimde sorun yaşanmaması adına laktozsuz süt tüketebilirsiniz.
Gıda alerjisi şikayetiniz var ise bu durumda her an hayatınızı tehdit eden alerjik reaksiyonlar (anafilaksi) ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Hatta bazen bu durum ölümle bile sonuçlanabilir. O nedenle böylebir şikayetiniz var ise otoenjektör (epinefrin iğneleri) şeklinde ilaçları her an yanınızda bulundurmanız gerekir.
Gıda İntoleransı Belirtileri Nelerdir?
Gıda intoleransı belirtileri, genellikle belirli yiyecekleri yedikten sonra ortaya çıkmaya başlar. Tüketilen besinin miktarı semptomların şiddetini belirlemede etkilidir. Semptomlar genellikle simdirim sistemi ile sınırlıdır. Gıdanın tüketilmesini müteakip gıda intoleransı belirtileri bir kaç saat içerisinde ortaya çıkar ve bir kaç saat veya gün boyunca devam edebilir. Gıda intoleransı hayati tehlike oluşturmamakla beraber yaygın belirtiler şu şekilde sıralanabilir.
- Mide bulantısı
- Karın ağrısı
- Şişkinlik
- Aşırı gaz
- İshal
- Sinirlilik
- Baş ağrısı
Gıda İntoleransının Nedenleri Nelerdir?
Gıda intoleransı durumuna neden olan bir çok etken söz konusudur. Bu etkenler başlıca şu şeklde sıralanabilir.
Enzim eksikliği
Herhangi bir besini sindirmek için gerekli olan bir enzimin eksik olması, gıda hassasiyetine sebebiyet verebilir. Laktoz intoleransı bu anlamda yaygın bir örnektir.
Gluten hassasiyeti
Bu hassasiyete neden olan şey, arpa, buğday, çavdar gibi tahıllarda bulunan ve gluten olarak adlandırılan bir protein çeşitidir. Gluten intoleransı yaşayan birey, içerisinde gluten bulunan yiyecekleri tükettikten sonra şişkinlik, mide bulantısı veya mide ağrısı gibi sorunlar yaşayabilir.
İrritabl bağırsak sendromu (IBS)
İrritabl bağırsak sendromu, kabızlık, ishal ve krampa neden olur.
Gıda katkı maddelerine duyarlılık
Bu kapsamdaki gıda katkı maddeleri, Antioksidanlar, yapay renklendiriciler, yapay tatlandırıcılar, emülgatörler, lezzet arttırıcılar (monosodyum glutamat (MSG), koruyucular (nitratlar, Sülfitler), tatlandırıcılar olarak sıralanabilir.
Tekrarlayan stres veya psikolojik faktörler
Bazı durumlarda bir yemek yeme fikri bile bu rahatsızlığa sahip kişiyi hasta etmeye yetebilir. Buna sebep olan etkenler henüz tam olarak anlaşılmış değildir.
Gıda İntoleransı Tanısı Nasıl Konur?
Gıda intoleransı sorununu teşhis etmek genellikle zor olabilir. Çoğu gıda intoleransı, hangi gıda veya gıdaların şikayetlere neden olduğunu belirlemek için deneme yanılma yoluyla gıdalar tüketilerek bulunur. Ne yediğinizi ve ne zaman semptomlar gördüğünüzü kaydetmek için bir yemek günlüğü tutmanız ve ardından ortak faktörleri aramanız istenebilir.
Örneğin, bir kişi bir ay boyunca her gün ne yediğini çizdikten sonra, semptomlarının yalnızca süt içtiği günlerde olduğunu fark edebilir. Bu, rahatsızlığının olası nedeni olarak sütü gösteriyor demektir. Bir laktoz intoleransı durumundan şüphelenilebilir.
Gıda intoleransını ortaya koymanın bir başka yolu da eliminasyon diyetidir. Şikayetler kaybolana kadar şüphelenilen yiyecekler diyetten çıkarılır. Daha sonra yiyecekler birer birer yeniden beslenmeye eklenir. Bu yöntem ile hangi besinlerin belirtilere neden olduğu ortaya çıkarılmaya çalışılır. Bu yöntemin uzman doktor ekibi bilgisi dahilinde yapılması tavsiye edilir.
Gıda intoleranslarını teşhis etmek için bilinen belirli gıda intolerans testi bulunmamaktadır. Ancak bazı testler yapılabilmektedir. Örneğin: Laktoz intolerası varsa hastaya laktoz yükleme testi yapılabilir. Gluten enteropatisi (Çölyak Hastalığı) şikayetleri varsa Anti-doku transglutaminaz antikorları (IgG/IgA), Anti-endomisyal antikorları (IgG/IgA), Anti-deamide gliadin antikorları (IgG/IgA) ile tanı konulmaya çalışılır. Bağırsak biyopsisi ve patolojik inceleme ile kesin tanı konur.
Gıda İntoleransı Tedavisi Nasıl Yapılır? Korunma Yolları Var Mıdır?
Gıda intoleranslarına ve alerjilere karşı en iyi korunma yolu, gıdalardan tamamen kaçınmaktır. Gıda intoleransı tanısı konulduktan sonra klinik öykü, diyetin rolünün veya semptomları kötüleştiren diğer faktörlerin belirlenmesine yardımcı olabilir.
Diyetin bir rol oynayıp oynamadığını belirlemenin tek güvenilir yolu, insanların bir diyetisyen ve tıp doktorunun gözetimi altında geçici bir eliminasyon diyetine alınmasıdır. Gıda intoleransı durumunda, gıdayı belirleyip bir süre diyetinizden çıkardıktan sonra, gıdayı küçük miktarlarda yavaş yavaş yeniden beslenmenize ekleyebilirsiniz. Bebekler büyüdükçe bazı gıda intoleranslarından kurtulabilirler.
Eliminasyon diyeti denemelerinin geçici olması önemlidir, bu nedenle tanı aracı olarak sıkı tıbbi gözetim altında yalnızca kısa süreli deneme süresi için uygulanmalıdır. Uzun süreli kısıtlı diyetler, özellikle çocuklarda yeterli beslenme sorunlarına yol açabilir.
Birkaç basit adım ile gıda intoleransı semptomlarından korunmak mümündür.
- Hangi yiyeceklerin hangi miktarlarda semptomlara neden olduğunu öğrenin ve alımınızı sizi rahatsız etmeyecek miktarlarla sınırlayın.
- Mümkün olduğunca dışarıda yemek yemeyin. Dışarıda yediğiniz yemeklerin içerisinde ne bulunduğunu tespit etmeniz zor olacaktır. Bazı yemekler, tahammül edemeyeceğiniz içerik bulundurabilir ve bunlar menüde açıklanmamış olabilir.
- Gıda etiketlerini okumayı öğrenin ve sorunlu gıda katkı maddeleri yönünden içerikleri kontrol edin. Baharatları ve baharatları kontrol etmeyi unutmayın. Semptomlara yol açabilecek MSG veya başka bir katkı maddesi içerebilirler.
Hizmet alanlarımız hakkında ayrıntılı bilgi almak indirimli fiyatlardan faydalanmak için lütfen ZGHolistic Cilinic Ekibi iletişim sayfası https://www.zgholisticclinic.com/iletisim üzerinden bizimle irtibata geçiniz.
Ankara yara bakımı tedavisi konusunda Özel Bilgi Hastanesi olarak yüksek kaliteli, bütünsel yara bakımı hizmetleri sunmaktayız.Özel Bilgi Hastanesi, kronik ve akut yara bakımı konusunda uzmanlaşmış ekibe sahiptir. Deneyimli ve uzman ekibimizle, yaranızın hızlı ve etkili bir şekilde iyileşmesini sağlamak için sizinle birlikte çalışıyoruz.
