Yanığa ne iyi gelir sorusuna yanıt olarak akla gelen ilk işlem soğuk suya tutmaktır. Kaynar su, buhar, sıcak su, güneş ve elektrik gibi birçok sebebe bağlı olarak gelişebilen yanıklar, vücutta ciddi yaralara yol açar.
Özellikle kaynar su ve çayın dökülmesine bağlı olarak üçüncü dereceye kadar yanıklarla karşılaşılabilir. Kızgın yağ sıçraması gibi durumlar da vücutta derin yaralara sebep açar.
El, yüz ve vücut yanıklarının en az hasarla tedavi edilebilmesi için dikkat edilmesi gereken belli başlı noktalar vardır. Yanığa ne iyi gelir sorusunun detaylı cevabı ve yapılabilecek uygulamaları öğrenmek için siz de yazıyı okumaya devam edin.
Yanık Nedir?
Yanıklar, yüksek seviyedeki ısılara bağlı olarak ortaya çıkan deri yaralarıdır. Kimyasal maddeler, elektrik, güneş, kızgın yağ ve sıcak su gibi unsurların vücuda kontrolsüzce temas etmesi durumunda yanık yaraları oluşur. Bu kapsamda yanıklar iki ayrı kategoride değerlendirilir:
- Fiziksel Yanıklar: Yüksek ısı, elektrik, ışın, sürtünme, aşınma ve donmaya bağlı gelişen yanık yaralarıdır.
- Kimyasal Yanıklar: Asit ve çeşitli alkali maddelerin cilde temas etmesiyle gelişen yanık türleridir.
Cilt üzerindeki doku hasarının kaynağı sayılan yanıklar, ısı seviyesine ve ciltle temas süresine göre farklı derecede doku hasarına sebep olabilir. Derinin üst, orta ve derin tabakası yanık sebebiyle ölebilir.
Burada dikkat edilen ısı hasarının ne kadar derine işlediğini bulmak ve buna göre yanık seviyesini belirlemektir. Yüksek ısının temas ettiği deri, bir daha kullanılmayacak şekilde tahrip olabilir. Yanan alanın boyutuna ve derinliğine bağlı olarak yaraların oluşturduğu hasar değişiklik gösterir.
Ayrıca yanık sonrasında sinir ve dokuların tamamı hasar görebilir. Tüm organizmayı etkileyen ve şiddetli yaralara yol açan yanıklar, ciltte estetiği bozan yara izleri bırakabilir. Yanığa ne iyi gelir sorusu, burada derecelere göre farklı açılardan değerlendirilmelidir.
Yanık Dereceleri Nelerdir?
Yanık dereceleri, hasarın boyutuna ve cilt dokusundaki derinliğine bağlı olarak belirlenir. Bu kapsamda 3 farklı yanık derecesi vardır. Yanığın şiddeti, derinliği ve cilt yüzeyinde oluşturduğu tahribatın boyutuna göre dereceler hesaplanır. Birinci, ikinci ve üçüncü derece olarak değerlendirilen yanık yaralarında, seviye arttıkça hasarın oranı da fazlalaşır. Yanık dereceleri şu şekilde açıklanabilir:
Birinci Derece Yanıklar
Yüzeysel olarak da değerlendirilen birinci derece yanıklar, cildin en üst tabakasında meydana gelen hasarlardır. Dışarıdan bakıldığında deri üzerinde kızarıklık ve kuruluk oluşturan birinci derece yanık, ödem oluşturabilir.
Daha fazla zarara yol açmayan birinci derece yanıklarda kabarcık görülme ihtimali düşüktür. Buna ek olarak yanan bölgenin çevresinde belli bir oranda ağrı hissetmek mümkündür. Güneş ışığından kaynaklanan yanıklar, birinci derece hasarın en belirgin örneği sayılır.
Birinci dereceli yanıklarda doku hasarı uzun süre devam etmez. Cildin rengini hafifçe değiştiren birinci derece yanıklar, ortalama 1-2 hafta içinde tamamen geçer. İyileşmenin ardından ciltte herhangi bir yanık izi kalmaz.
İkinci Derece Yanıklar
İkinci seviye yanıklar, cildin en üst kısmı sayılan epidermis ve dermis tabakalarını etkiler. Dermis adlı derin dokuya da işleyen ikinci derece yanıklar, ciltte kırmızı beyaz bir görüntü oluşturur. Yaraların üzerinde içi su dolu kabarcıklar gelişir ve etrafında benekler görülür.
Yanan bölge ve çevresinde ödem oluşması beklenen bir durumdur. İkinci seviye yanıklarda ortaya çıkan doku hasarı, birinci dereceye göre oldukça fazladır. Yanan bölgede çok şiddetli ağrılar ve açık yaralar gözlemlenir.
İltihaba açık olan ikinci derece yanıklarda derinin soyulması ve belli bir miktar toplanması gibi durumlar gelişebilir. Yaranın steril tutulması ve düzenli pansuman yapılması durumunda ortalama 2-3 hafta içinde iyileşme görülür. Gerekli durumlarda tedavi için cerrahi yöntemlerin de kullanılması gerekebilir.
Üçüncü Derece Yanıklar
Üçüncü dereceli yanıklar en ciddi ve ileri seviyeli vakalarda görülür. Deri üzerindeki tüm katmanlara işleyen üçüncü derece yanıklar epidermis ve dermis tabakalarını tamamen yok eder.
Bunun yanında ciltteki yağ tabakası da tamamen yok olur ve yanık kemiğe kadar ulaşır. Kemik, kas dokuları ve tendonlarda kalıcı hasarlar meydana gelebilir. Yanan cilt siyah, beyaz ve kahverengi karışımı bir renk alır.
Üçüncü derece yanıklar sinir uçlarını da tahrip ettiği için hastalarda ağrı görülmez. Genellikle tedavi için cerrahi müdahale uygulanır. El, kol ve bacak gibi noktalardaki çok şiddetli yanıklarda ampütasyon olma durumuyla da karşılaşılabilir.
Tedavi boyunca çok ciddi bir yoğun bakım ve rehabilitasyon sürecine ihtiyaç duyulur. Hastaların enfeksiyon ve ödemle karşılaşma riski yüksektir. İyileşme süreci oldukça uzun olan üçüncü dereceli yanıklarda göze hoş gelmeyen yara izleri kalır.
Yanık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yanık tedavi aşamalarında ilk yardım uygulamalarıyla tedavi başlatılır. Yanık yaralarının deride bıraktığı hasara ve derecesine bağlı olarak tedavinin aşamaları değişiklik gösterir.
Birinci Derece Yanık Tedavisi
Birinci derece yanığa ne iyi gelir sorusu, buzlu olmayan soğuk suyla ilk müdahale yapılması şeklinde yanıtlanabilir. Genellikle güneş ve buhar yanığı gibi sebeplere bağlı olarak gelişen deri semptomlarını azaltmak için soğuk su kullanılmalıdır.
Yanan bölgenin minimum 10 dakika boyunca buzlu olmayan bir suyun altında tutulması gerekir. Suyun tazyikli olmamasına dikkat edilmelidir. Yanan deriye herhangi bir jel ya da losyon sürülmesi gerekmez.
Bölgede kuruluk ve kızarıklık oluştuğundan doktor onaylı bir nemlendirici kullanılabilir. Birinci derece yanık tedavisinde pomatlardan da yardım alınır. Genellikle tıbbi müdahale gerekmez ve yaralar kendiliğinden iyileşme gösterir.
İkinci Dereceli Yanık Tedavisi
İkinci dereceli yanıkların oluşması durumunda da hemen soğuk su uygulaması yapılır. Suyun yumuşak şekilde akması ve aşırı soğuk olmaması önemlidir. Birinci dereceli yanıklarda olduğu gibi ikinci seviye yaralar da evde tedavi edilebilir.
İkinci dereceli yanıklarda dikkate alınması gereken nokta, hasar gören bölgenin çapının 6-7 cm ve üzeri olmamasıdır. Bu boyutların üzerine çıkan yanıkların tedavisi için doktora başvurulmalıdır.
Doktor tarafından tavsiye edilen ağrı kesici ve cilt onarıcı kremlerle yanan bölgenin iyileşmesi hızlandırılır. Yanık pomatları ve nemlendirici etkili kremler de yaraların daha hızlı kapanmasını sağlar.
Evde tedavi edilen ikinci dereceli yanık yaralarının sürekli steril tutulması gerekir. Bölgede ödem ve ağrı oluşmasını engellemek için temiz bir bez, soğuk suyla ıslatılarak yaranın üzerine kompres yapılır. Yaranın üzerinin açık kalması ve havayla temasının kesilmemesi gerekir.
Üçüncü Derece Yanık Tedavisi
Üçüncü seviye yanıklar en tehlikeli vakalar arasında değerlendirilir. Yanan bölgeye ilk müdahale soğuk suyla yapıldıktan sonra hemen hastaneye gidilmelidir. Hastaneye gidene kadar yanan bölge mikrop ve pisliklerden korunmalıdır. Yaranın üzerinde herhangi bir kıyafet varsa dikkatlice çıkarılmalı ve bölge hava alacak hale getirilmelidir.
Üçüncü derece yanıklarda genellikle yoğun bakım ve müdahaleye ihtiyaç duyulur. Derinin tüm katmanlarını etkileyen üçüncü derece yanıklarda duruma göre cerrahi müdahale de uygulanabilir.
Yanığa Neler İyi Gelmekte?
Yanığa ne iyi gelir sorusu birçok alternatif tıp yöntemiyle cevaplanabilir. Oluşan yanıkların seviyesi ve boyutuna bağlı olarak değişiklik gösteren tedavi süreçlerinin ardından belli başlı alternatif yöntemleri de değerlendirmek mümkündür. Uzman bir doktora danışarak yararlanabileceğiniz alternatif yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
Soğuk Su Uygulaması
Yanığa ne iyi gelir denince akla ilk gelen işlem soğuk su uygulamasıdır. Yanık tedavilerinde ilk yardım olarak mutlaka yapılması gereken soğuk su uygulaması, yaraların daha fazla yayılmasını engeller. Özellikle derin yaraların açılmaması ve cilt dokularının ciddi şekilde hasar görmemesi için yanık oluşumunun hemen ardından bölgeye soğuk su tutulmalıdır.
Soğuk Kompres
Yanığa ne iyi gelir sorusu için verilebilecek bir diğer cevap serin kompres uygulamalarıdır. Yanık bölgedeki kuruluk ve ateş hissini minimuma indirmek için kompres buzlar kullanılabilir. Buzun doğrudan yanıklara temas etmemesi ve birkaç kat örtüye sarılması gerekir. Buz doğrudan yanıklara temas ederse yangının şiddeti daha da artar ve yara tahriş olur.
Bu aşamada soğuk suyla ıslatılmış ve sıkılmış bezlerle kompres yapmak da yanık sancılarının hafifletilmesinde etkilidir. Serin kompres uygulamasını 5-15 dakika arayla tekrar etmek gerekir.
Antibiyotik Merhem Kullanımı
Antibiyotik içerikli merhemler, yanığa ne iyi gelir sorusunun en temel çözümleri arasındadır. Doktorlar tarafından verilen antibiyotik içerikli merhemlerin ağrı kesici özelliği de bulunur. Yanan bölgeye bu kremler sürüldükten sonra steril bir gazlı bezle üzeri örtülmelidir. Özellikle açık yara bulunan yanıklarda enfeksiyon riskini önlemek için antibiyotik merhemler kullanılmalıdır.
Aloe Vera Jel Kullanımı
Aloe vera, içeriğindeki yüksek nemlendirici özelliğiyle yanan derinin genişlemesine katkı sağlar. Yanık bitkisi olarak da adlandırılan aloe vera, iyileşme sürecini hızlandırır. Antienflamatuar özellikli olan aloe vera, yanan bölgedeki kan dolaşımını destekler.
Açık yaralarda enfeksiyon ve bakteri oluşumu riskini düşüren aloe vera, serinletici etkisiyle yanıkların sancısını azaltır. Aloe vera bitkisinin olgun bir yaprağı bıçakla kesilerek yarım saat boyunca bir bardak içerisinde bekletilir.
Yaprağın içindeki zehirli sıvı bardağa aktıktan sonra bitki ortadan ikiye kesilir ve kaşık yardımıyla bütün jel toplanır. Elde edilen jel doğrudan yanık bölgesine uygulanabilir ya da farklı malzemelerle karıştırılarak merhem hâline getirilebilir.
Güneş Işınlarından Uzak Durmak
Güneş ışığı, yanık yaralarının kurumasına ve daha şiddetli şekilde sancılanmasına sebep olur. Bu yüzden yanık yerlerin güneş ışığından uzak tutulması tavsiye edilir. Güneş ışınlarının da yakma etkisi olduğundan mevcut yaraların daha şiddetli hâle gelmesi olasıdır.
Sıcak Su Yanığına Ne İyi Gelir?
Kaynar su yanığına iyi gelen şeylerin başında soğuk kompres uygulamaları yer alır. Yanık derecesine bağlı olarak antibiyotikli kremler ve ağrı kesiciler kullanılarak iyileşme süresinin hızlandırılması mümkündür. Birinci ve ikinci derece sıcak su yanıkları, ortalama 3 hafta içinde kendiliğinden iyileşir.
Soba Yanığa Ne İyi Gelir?
Yüksek sıcaklıktaki sac veya döküm sobaların cilde temas etmesi durumunda yanan bölgenin çapı ve deride kalan hasara bağlı olarak farklı tedaviler uygulanır. Sadece deri üzerinde kızarıklık ve kahverengi bir görünüm oluşması durumunda soğuk kompres uygulamasıyla ağrıların hafifletilmesi mümkündür. Ancak su toplayan ve kabarcıklarla dolu olan yanıklarda tedavi edici merhemler kullanılmalıdır.
Çay Yanığına Ne İyi Gelir ?
Derinin alt dokularına kadar işleyebilen kaynar çay, birinci, ikinci ve üçüncü derece ciddi yanıklara yol açar. Yanığın seviyesine göre tedavide antibiyotikli merhem ve ağrı kesici kremler kullanılır. Sürekli olarak soğuk bir bezle kompres yapmak ve bölgeyi nemli tutmak gerekir. Eğer deride açılmalar görülürse yaranın enfeksiyon kapmaması için steril bir gazlı bezle üzerinin örtülmesi gerekir.
Yağ Yanığa Ne İyi Gelir?
Yağ yanıkları için yapılacak ilk müdahale, diğer vakalarda olduğu gibi soğuk su uygulamasıdır. İlk yardım olarak yapılması gereken soğuk su uygulamasının ardından cildin gazlı bezle temizlenmesi ve serin kompres yapılması tavsiye edilir. Eğer açık yaralar gelişirse derhal doktora gidilmesi ve antibiyotikli kremlerin kullanılması gerekir. Ağrı kesici hap ve merhemler de bu süreçte iyileşmeyi kolaylaştırır.
Su Toplamış Yanığa Ne İyi Gelir?
Su kabarcıklarının oluştuğu yanıkların ilk olarak 20 dakika boyunca soğuk suyun altında tutulması gerekir. Ciltte gelişen yanma ve ağrının azalmasında soğuk suyun etkisi çok fazladır. Deri üzerine doğrudan buz uygulanması tehlikelidir. Kabarcıklar buza yapışabilir ya da cilt daha fazla tahriş olabilir.
Ayrıca kabarcıkların asla patlatılmaması gerekir. Bu işlem yara bölgesinde kalıcı izlerin oluşmasına yol açar. Soğuk suda bekletilen ve sıkılan steril bir bezin kabarcıklı bölgeye konulması da ağrıların hafiflemesine yardımcı olur.
El Yanığına Ne İyi Gelir?
El yanıklarının hangi sebeple olduğuna bakılmaksızın soğuk su uygulamasına devam edilmelidir. Aloe vera içerikli jel ve kremlerin el yanığına iyi geldiği bilinir. Özellikle deri üzerinde kalan ve birinci derece olarak değerlendirilen el yanıklarında serinletici uygulamalar büyük sonuç verir.
Yanığa Ne Sürülür?
Yanık bölgesine bilinçsiz şekilde hiçbir şey sürülmemesi gerekir. Yoğurt, diş macunu ve buna benzer maddelerin yanıklara sürülmesi tehlikelidir. Derinin daha da kurumasına yol açan bu malzemeler, yanıkların kalıcı izler bırakmasına sebep olabilir.
Ancak doktor tarafından tavsiye edilen steril merhem ve antibiyotik içerikli kremler, yanık tedavisinde etki gösterir. Nemlendirici içerikli doğal kremler de bu aşamada yanık bölgesindeki kuruluğu giderir. Doğrudan aloe vera bitkisinin jelini yanıklara sürmek de iyileşmeyi kolaylaştırır.
Uzak Durulması Gereken Uygulamalar
Yanık yaralarının daha kötü bir hâl almaması için bilinçsiz uygulamalardan kaçınmak gerekir. Yanan bölgedeki derinin soyulması, yaraların kabuklarının kaldırılması ya da deriyi tahriş edecek kıyafetlerin giyilmesi tehlikelidir.
Yanık yaralarının üzerinde oluşan ve iyileşme süresi boyunca kalıcılığını koruyan su kabarcıkları da patlatılmamalıdır. Kabarcıkların delinmesi ya da soyulması derinin iyileşmesini engeller.
Yanık için Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Yanık vakalarında uzman bir doktora başvurulmasını gerektiren durumların başında deri hasarı yer alır. Doktor kontrolünü gerekli kılan diğer yanık bulguları aşağıda sıralanmıştır:
●El, yüz, ayak, karın, kalça ya da bacak gibi çok geniş noktalarda yanıkların oluşması
●Yanık yaralarının 6 cm çapından fazla olması
●Kösele görüntüsüne yol açan yanıklar
●Derinin altına kadar işleyen yanıklar
●Deride açılmaların olması
●Siyah, kahverengi ya da beyaz lekelerin görülmesi
●Kimyasal madde ya da elektrik sebebiyle yanıkların oluşması
●Solunum yollarını etkileyen yanık vakaları
●Yarada akıntı, sulanma ve mukus dokusunun gelişmesi
●İki hafta içinde kendiliğinden geçmeyen yüzeysel yanıklar
●Yanık sonrasında büyük derecede izlerin oluşması
●Sebebi açıklanmayan semptomların görülmesi
Yanık Rehabilitasyonu Nedir?
Yanık rehabilitasyonu, akut şekilde başlayan ve yaraların durumuna göre devam eden uzun bir süreci kapsar. Tedavinin süreci tamamen yanık derecesine va yaraların derinliğine göre belirlenir. Yanık yaralarının rehabilite edilmesi için yapılan uygulamalar şu şekildedir:
●Ağrıların kontrol altına alınması
●Yaraya göre konumlandırma
●Fizik tedavi programları
●Günlük hayata dönmeyi kolaylaştıran terapi uygulamaları
●Kozmetik rekonstrüksiyon / estetik
Deri grefti ve skar revizyonu gibi estetik programlarıyla cildin eski görünümüne kavuşması kolaylaştırılır. Cildin derin noktalarına kadar işleyen yanıkların oluşturduğu hasarı gidermek adına uygun bir donörden doku alınır.
Hastaların yaşam boyunca kendini kötü hissetmemesi ve suçlamaması adına uzun süreli psikolojik destek verilir. Uyku problemleri, yas, depresyon, panik atak, anksiyete bozuklukları ve suçluluk duygusu gibi psikolojik travmalar ancak rehabilitasyon süreciyle kontrol altına alınır.
Evde Yanmalara Karşı Alınabilecek Önlemler Nelerdir?
Yanık kazaları en çok evlerde meydana gelen vakalar olduğundan tedbirlerin bu alanlarda alınması gerekir. Özellikle mutfaklarda ve yemek masalarında dikkatsiz davranılması sebebiyle çok şiddetli yanık yaralarıyla karşı karşıya kalınabilir. Evde yanmalara karşı alınabilecek en basit önlemler şunlardır:
●Ocak üzerindeki tencere, çaydanlık ve tava gibi materyallerin devrilmemesi için kulpları arka tarafta tutulmalıdır.
●Bebek ve çocukların bulunduğu evlerde, ocak koruyucu siperlikler kullanılabilir.
●Ocakların ön gözünde çok büyük ve dengesiz duran tencerelerin tutulmaması gerekir.
●Evin orta noktasında otomatik bir yangın söndürme tüpü yer almalıdır.
●Çaydanlık ve cezve gibi gereçler devrilmeye müsait olduğundan ulaşılması zor noktalarda tutulmalıdır.
●Yatarken sigara içilmemelidir.
●Banyo suyu sıcaklığının maksimum 100 derecede tutulması gerekir. Çocuk ve bebekleri yıkamadan önce su sıcaklığı kontrol edilmelidir.
●Kimyasal ürünler ve temizlik malzemelerinin birbirine karıştırılmaması gerekir. Asitli kimyasallar evlerde kullanılmamalıdır.
●Elektrikli cihazların suya yakın yerlerde tutulmaması gerekir. Kullanılmadığında küçük ev aletleri fişten çıkarılmalıdır.
Ankara Yanık Tedavisi
Yanığa ne iyi gelir şeklindeki tüm soruların cevapları için doğru bilgi ve profesyonel yardım almanın esas olduğu söylenebilir. Ankara'da bulunan ZG Holistic Yanık Tedavi Merkezi, yanığın derecesine ve yaranın durumuna göre size özel tedavi yönergeleri sunmaktadır. Yanığın ciddiyetine bağlı olarak uzman ekibimiz tarafından detaylı bir rehabilitasyon süreci planlanır.
Online platform üzerinden doktor randevusu alabilir ve yanık konusunda deneyimli uzmanlarımızla birebir görüşme şansı yakalayabilirsiniz. Profesyonel bir ortamda, sizin için en uygun tedavi yöntemlerini keşfetmek ve yanığınızın en iyi şekilde iyileşmesini sağlamak için bize ulaşarak iletişim kurabilirsiniz.
