Yara, deri bütünlüğünün çeşitli nedenlerle bozulması sonucunda doku yapısının zarar görerek işlevini kaybetmesi durumudur. Yaranın tedavisinde en önemli süreç yara bakımıdır. Bozulan doku erken müdahale ile onarılmaya ve enfeksiyon kapması önlenmeye çalışılır.
Kronik yara, tedavisi uzman hekimler tarafından yapılması gereken bir rahatsızlıktır. Uzun süre iyileşmeyen yaranın öncelikle sebebi araştırılmalıdır. Kronik yaraya neden olan rahatsızlıkların tedavi edilmesi, kronik yara tedavisi bakımından da sürecin hızlanmasını sağlar.
Kronik Yara Nedir?
Kronik yara, iyileşme süreci uzun süren ya da iyileşme emaresi göstermeyen yaralardır. Üç ay gibi bir sürede iyileşmeyen yaralar kronik yara olarak isimlendirilir. İyileşmeyen yaralarda enfeksiyon, iskemi (dokudaki kan akışının yavaşlaması ya da kesilmesi durumunda oluşan doku hasarı) ve hipoksi (dokuda oluşan oksijen yetmezliği) görülebilir.
Kronik yaranın teşhisinde yaranın boyutu ve neden kaynaklandığı (tıbbı öyküsü), yarada enfeksiyon olup olmadığı, ağrının derecesi ve kan değerleri (açlık kan şekeri, lökosit miktarı vb.) önemlidir.
Kronik Yara Nasıl Oluşur?
Kronik yaralarının oluşumunda etkili olan faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Yaşlılık
- Beslenme bozukluğu
- Vitamin eksikliği
- Bağışıklık sistemini zayıflatan ilaç kullanımı
- Sigara kullanımı
- Obezite
- Kanser hastalığı sırasında yapılan kemoterapi ve radyoterapi tedavisi
- Steroid (iltihabı azaltmak amacıyla kullanılan bir ilaç türü) ve antikoagülan (kanın pıhtılaşmasını önleyen madde) içeren ilaç kullanımı.
Saydığımız nedenlerin dışında kronikleşme yaradan kaynaklı olarak da gelişir. Bu kronikleşmenin sebepleri;
- Derinin gerilmesi,
- Yaranın uygun şekilde kapatılmaması,
- Enfeksiyon kapması,
- Yetersiz kan akışı,
- Yaranın içerisinde bulunan yabancı bir cismin varlığı,
- Yaranın bulunduğu kısmın hareketli olması,
- Yara içerisindeki iltihabın tam olarak temizlenememesidir. Sayılan bu faktörler yaranın iyileşme sürecini uzatır.
Kronik Yaranın Özellikleri Nelerdir?
Kronik yara, akut yaradan farklı olarak uzun süre iyileşmeyen ve tekrar eden yaradır. Bu tür yaralar çok geç iyileşir ya da hiç iyileşmezler. Kronik yaralar enfeksiyon, iskemi ve hipoksi gibi özel ortamlarda oluşur. Akut yaraların iyileşmesinde yaranın lokal tedavisi yeterli olabilir. Ancak kronik yara tedavisi lokal tedavinin yanı sıra yaranın altında yatan sebebin belirlenip, iyileştirilmesini de gerekli kılar.
Kronik Yara Çeşitleri Nelerdir?
Kronik yara çeşitleri 6 başlıkta incelenir:
Şeker hastalığına bağlı yaralar (diyabetik)
Diyabet rahatsızlığı damar ve sinir dokularının zarar görmesine neden olur. Bu tahribat sonucunda açılan yaraların iyileşmesi uzun süre alır. Çoğunlukla ayak bölgesinde açılan kronik yaraların bakımı ve tedavisi sabır isteyen bir süreç gerektirir. Tedavi boyunca kan şekerinin kontrol altına alınması, enfeksiyonun giderilmesi ve yaranın niteliğine uygun bir tedavinin yapılması önemlidir.
Varis yaraları
Varis rahatsızlığı nedeniyle kan dolaşımı problemi sonucu oluşan yaralardır. Daha çok bacağın ön kısmında ve ayak bileğinde yaralar oluşur. Bu kronik yara bakımı ve tedavisi hekim kontrolünde yapılmalıdır. Yaranın tedaviye yanıt vermediği durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Yatak yaraları (Bası yarası)
Yatağa bağlı ya da tekerli sandalye kullanmak zorunda kalan hastaların, uzun süre yatma ya da oturma sonucunda vücutlarında oluşan yaralardır. Temas yerlerinde oluşan kızarıklıklar fark edilmez ya da tedavi edilmez ise kronik yaralara dönüşebilir.
Damar tıkanıklığına bağlı oluşan yaralar (Venöz yaraları)
Dolaşım sistemindeki rahatsızlıklara bağlı olarak gelişen damar tıkanıklıkları sonucunda ayak ve bacaklarda yaralar oluşur. Eğer açık yara tedavisi yapılamazsa hastalığın ilerlemesi uzuvların kaybına sebep olabilir.
Travma ve cerrahi operasyon sonrası oluşan yaralar
Dış müdahale sonucu doku veya sinirlerde oluşan hasar travmaya sebebiyet verir. Bu travmalar sonucunda oluşan yaraların tedavisi uzman hekimler tarafından yapılır. Travmanın şiddetine ve yaranın durumuna göre cerrahi müdahale gerekebilir.
Kronik Yara Nasıl Tedavi Edilir?
Yaranın tedavisinde en önemli etken bakım ve pansumandır. Fakat hastalar bu konuda hassasiyet göstermediklerinde yara kronik bir hal alır. İyileşmeyen yara tedavisi uzar. Bu süreyi kısaltmak ve yaranın tedavisini hızlandırmak için farklı tedavi metotları geliştirilmiştir.
Öncelikle kronik yaranın sebebi ile ilgili bir tanı konulmalıdır. Kronik yaranın tedavisi hasta takibi ve uzmanlık gerektirir. Yaranın bulunduğu dokunun temizliği, bağışıklık sisteminin güçlü olması ve verilen ilaçların etkisi gibi birçok faktör tedavi sürecinde rol oynar.
Debridman yöntemi
Kronik yara bakımı aşamasında yaranın daha çabuk iyileşmesini sağlamak amacıyla ölü dokuların temizlenmesidir. Yaranın iyileşmesini engelleyen ölü ya da enfekte olmuş dokunun temizlenmesi tedavi sürecini kısaltır.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBO)
HBO iyileşme sürecini hızlandıran bir başka yöntemdir. Kapanmayan yara tedavisi için kullanılan bu yöntemle dokudaki oksijen miktarı arttırılarak iyileşme sürecinin hızlandırılması amaçlanmaktadır. Tedavi için hasta bir kabin içine girer. İçeride deniz seviyesi basıncından (1 ATA) 2 ya da 3 kat daha fazla basınca maruz kalır. Kan ve dokulardaki oksijen miktarı 20 kat fazlalaşır. Oksijen basıncının artmasıyla birlikte yara iyileşmesini sağlayan maddelerin üretimi de artar.
Kronik Yara Tedavisi Nerede Yapılır?
Kronik yara tedavisi, uzun, meşakkatli ve pahalı bir süreçtir. Bu rahatsızlıkla birçok tıp alanı ilgilenir. Tedavi, tam anlamıyla bir branş altında temsil edilmez. Ülkemizde özellikle üniversite hastaneleri olmak üzere birçok hastanede kronik yara bakım ve tedavi merkezi ya da poliklinikleri mevcuttur.
ZGHolistic Clinic Kronik Yara Bakım ve Tedavi Merkezi
Kronik yara tedavisi, özellikle tanı ve teşhis süreçlerinde birçok birimin (ortopedi, enfeksiyon hastalıkları, dermatoloji, kardiyoloji vb.) birlikte çalışmasını zorunlu kılan bir uğraştır. Kliniğimizde uzman hekimler birbiriyle görüş alışverişinde bulunarak kronik yara tedavisinde kişiye özel en uygun tedavi yöntemini belirlemeyi hedeflemektedirler.
Ankara bölgesinde yara bakımı konusunda sahip olduğumuz uzman kadromuz bilimin sağladığı bütün imkanları kullanarak en uygun tedaviyi uygulamayı amaçlamaktadır. Ayrıca kliniğimiz yatağa bağımlı yaşayan hastalarımızın yakınlarına da evde hasta bakımı eğitimi vermektedir.
Kronik Yaralara Ne İyi Gelir?
Kronik yara tedavisinde kullanılan yöntemlerin yanı sıra yaraların iyileşmesini hızlandırmak için vücudun ihtiyacı olan bazı besinlerin bu dönemde alınması tedaviyi destekler.
- Karbonhidrat ve protein ağırlıklı besinlerin alınması, hücrelerin enerji kaynağı ihtiyacını karşıladığından yenilenme sürecini hızlandırır.
- Ayrıca A, B, C ve K vitamini içeren yiyecekler de kronik yara tedavi süreçlerini destekler.
- Bol su tüketimi de yaraların iyileşmesi için önemlidir.
- Zeytinyağı bir pansuman aracı olarak kullanılabilir. Açık yaraya sürülen zeytinyağı yaranın çabuk kapanmasını sağlayarak, cildin yenilenme sürecini hızlandırır.
Kronik Yara Bakım Ürünleri Nelerdir?
Kronik yara tedavisinde kullanılan bakım ürünleri yara bandajları, filmler, hidrojel ve hidrololloid yara örtüleri, köpük pansumanlardır. Bu ürünler yaranın temizliği ve enfeksiyondan korunması için kullanılır. Ayrıca kompresyon çorapları ve bandajları da kan dolaşımını iyileştirerek yaranın hızlı iyileşmesine katkıda bulunur.
